削除された内容 追加された内容
ちょっと編集
リンク先が検索画面のようで、出典にするには難しいため除去します。
(10人の利用者による、間の34版が非表示)
2行目:
''''''{{|''''''}}[[]]'''[[]]'''''''''[[]]''''''''''''<ref>{{Cite book||title=|year=2017|publisher=|author=}}</ref>'''''''''''''''[[]]'''[[]][[]]
 
==概要 時代区分 ==
{{wide image|Edo Panorama old Tokyo color photochrom.jpg|1200px|[[1865]][[]][[1866]]2[[]][[ ()|]]5}}
 
=== 時代区分 ===
日本史上の[[時代区分]]としては、[[安土桃山時代]](または[[豊臣政権]]時代)と合わせて「'''[[日本近世史|近世]]'''」とされる。
 
12 ⟶ 10行目:
== 沿革 ==
=== 初期・前期(1603年 - 1690年ごろ) ===
{{関連記事|武断政治|文治政治}}
[[ファイル:Tokugawa Ieyasu2 full.JPG|220px|right|thumb|[[徳川家康]]]]
[[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]]700200[[]]<ref>{{Cite web |title=() 使 |url=https://kotobank.jp/word/%E5%85%83%E5%92%8C%E5%81%83%E6%AD%A6-60979 |website= |access-date=2024-04-13 |language=ja |first= ,, ,(),  ,, |last=,}}</ref>
{{関連記事|武断政治|文治政治}}
 
[[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]]700200[[]]
 
[[]]10[[]][[]]<ref>{{Cite journal||author=|authorlink=|url=http://www.gakushuin.ac.jp/univ/eco/gakkai/pdf_files/keizai_ronsyuu/contents/1001/1001-17oishi.pdf|title=|journal=|volume=10|issue=1|year=1973}}</ref>[[]][[|]][[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]][[|]][[]] [[ ()|]][[]][[]]
25 ⟶ 22行目:
[[ファイル:Dutch-Japanese trading pass 1609.jpg|250px|right|thumb|[[徳川家康]]の名で発行されたオランダとの通商許可証([[慶長]]14年[[旧暦7月25日|7月25日]]([[1609年]][[8月24日]])付)]]
 
[[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]][[|]][[]][[]][[]][[]][[]][[]]貿[[]][[|]][[]][[]]沿[[]]貿[[]][[]][[|]][[]]<ref>{{Cite web |title= 使 - goo |url=https://dictionary.goo.ne.jp/word/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E7%94%BA/ |website=goo |access-date=2024-04-13 |language=ja}}</ref>
 
[[]][[]][[]][[]]<ref>{{Cite web |title= {{!}}  {{!}}  |url=https://kids.gakken.co.jp/jiten/dictionary04400255/ |website= |access-date=2024-04-13 |language=ja}}</ref>[[]][[西]][[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]]西[[]]<ref>{{Cite web |title=() 使 |url=https://kotobank.jp/word/%E5%85%83%E7%A6%84%E6%96%87%E5%8C%96-61192 |website= |access-date=2024-04-13 |language=ja |first=(),, , |last=,}}</ref>
 
=== 中期(1690年ごろ - 1780年ごろ) ===
[[ファイル:えちご屋広告チラシ.JPG|thumb|right|130px|ゑちご屋チラシ]]
 
==== 元禄期 - 正徳期 ====
{{main|正徳の治}}
[[]][[|]][[]][[|]][[|]][[|]][[ ()|]][[|]][[綿]]'''[[]]'''[[]]沿[[]][[]][[]][[綿]][[]][[西]][[]][[|]][[]][[|]][[|]][[]][[18]][[]]
40 ⟶ 37行目:
 
[[ファイル:Hiroshige le pont Nihonbashi à l'aube.jpg|250px|left|thumb|[[歌川広重]]『[[東海道五十三次]]』より「[[日本橋 (東京都中央区)|日本橋]]」]]
[[]][[]][[]][[]]18[[]][[]][[貿]][[]]41[[]]43[[]][[]]貿306,0002貿3,000綿[[|]][[]][[|鹿]]<ref>{{Cite web |title=4 貿 |url=https://www.hitachi-systems.com/report/specialist/edo/04/ |website=www.hitachi-systems.com |access-date=2024-04-24}}</ref>
 
==== 徳川吉宗の幕政(享保の改革) ====
{{main|享保の改革}}
[[ファイル:Tokugawa Yoshimune.jpg|250px|right|thumb|[[徳川吉宗]]]]
8[[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]]<ref>{{Cite web |title=() 使 |url=https://kotobank.jp/word/%E5%A0%82%E5%B3%B6%E7%B1%B3%E5%B8%82%E5%A0%B4-103668 |website= |access-date=2024-04-15 |language=ja |first= , ,(), ,  , |last=,}}</ref>[[]][[|]][[]][[1744]][[]]6717[[]][[]]61721619173481704 - 17101716 - 17354012<ref>   1948   1998 151</ref>
 
[[]][[]][[1726]]11[[]][[1724]]9[[]][[]][[]][[]][[1730]]15[[]][[|]][[]]<ref>{{Cite web |title= |url=https://www.let.osaka-u.ac.jp/ja/about/facility/wttcfu |website= |access-date=2024-04-24 |language=ja}}</ref>
8[[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]][[|]][[]][[1744]][[]]6717[[]][[]]61721619173481704 - 17101716 - 17354012<ref>   1948   1998 151</ref>
 
[[]][[]][[1726]]11[[]][[1724]]9[[]][[]][[]][[]][[1730]]15[[]][[|]][[]]
 
調
57 ⟶ 53行目:
[[]][[]][[1751]] - [[1763]]宿
 
[[]][[]][[]][[]][[]][[]]<ref>{{Cite web |title=() 使 |url=https://kotobank.jp/word/%E9%89%84%E5%BA%A7-576174 |website= |access-date=2024-04-24 |language=ja |first=, , ,,(),  |last=}}</ref>
 
[[]][[]]<ref name=":0">{{Cite book|title=4 |date=2012/5/1|year=2012|publisher=|last=|author=}}</ref>
63 ⟶ 59行目:
<ref>{{Cite book||title=:|date=2007/7/10|publisher=|pages=253-254|author= }}</ref>
 
最終的に[[天明の大飢饉]]による[[百姓一揆]]や[[打ちこわし]]と田沼を重用した10代[[徳川家治|家治]]の死を契機とした御三家、門閥譜代大名層らによる反田沼活動により田沼は失脚し田沼時代は終了する<ref>{{Cite web |title=それは一種のクーデターだった…田沼意次が10代将軍家治の死と同時に政権トップの座を追われたワケ 時代を先取りした政策への批判と"異例の出世"への嫉妬 (4ページ目) |url=https://president.jp/articles/-/78296 |website=PRESIDENT Online(プレジデントオンライン) |date=2024-02-09 |access-date=2024-04-15 |language=ja}}</ref>
 
=== 後期(1780年ごろ - 1850年ごろ) ===
74 ⟶ 70行目:
辿<ref name=":3">{{Cite book||title=NHK(6) "|date=2012/1/26|publisher=NHK|author= }}</ref>{{rp|page=44}}
 
[[]]620<ref name=":62">{{Cite book||title=︿|date=2012/9/1|publisher=|author=|editor=}}</ref>{{rp|page=102}}
 
<ref name=":02">{{Cite book|title= - |date=2016|year=|publisher=|last= }}</ref><ref name=":6">{{Cite book||title=︿|date=2012/9/1|publisher=|author=|editor=}}</ref>{{rp|page=90}}
86 ⟶ 82行目:
{{Efn|[[]]51793}}[[ ()|]][[]][[]]5011[[]][[|]][[ ()|]][[]][[]][[]][[1805]]2[[]]618231,307綿<ref> 17 1993420</ref>
 
[[19]][[]][[]][[1822]][[]]5[[]]
 
18[[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]]817717177841792使使[[1825]]8[[]]218192<ref>{{Cite web |url=https://www.tama.ac.jp/guide/inter_seminar/img/120630-keikaku/120630-tamagaku.pdf |title=貿 |access-date=2024-04-24 |publisher=}}</ref>
 
==== 動乱の天保期 ====
{{Wikisource|浮世の有様}}
{{関連記事|天保の大飢饉|天保の改革}}
[[ファイル:Mizuno Tadakuni.jpg|left|thumb|250px|[[水野忠邦]]]]
101 ⟶ 98行目:
[[ファイル:Haiguotuzhi.jpg|thumb|right|120px|『海国図志』]]
 
18431451844157[[]]10[[]]使18463527[[|]]2貿67退<ref>{{Cite web |title= 使 |url=https://kotobank.jp/word/%E3%83%93%E3%83%83%E3%83%89%E3%83%AB-610992 |website= |access-date=2024-05-07 |language=ja |first=,  , |last=}}</ref>
 
こうしたなか、[[薩摩藩]]や[[長州藩]]など「[[雄藩]]」と呼ばれる有力藩では財政改革に成功し、幕末期の政局で強い発言力を持つことになった。
111 ⟶ 108行目:
==== 開国・日米和親条約 ====
[[ファイル:Commodore Matthew Calbraith Perry.jpg|180px|left|thumb|[[マシュー・ペリー|ペリー]]]]
[[1853]]6[[]][[]][[]][[]]西[[#|]]62212[[]][[]][[]]61713[[]]260<ref>   2008 50-51</ref>
 
沿185368915{{Efn|81861}}
 
[[ファイル:Ii_Naosuke_Portrait_by_Ii_Naoyasu.jpg|200px|right|thumb|[[井伊直弼]]]]
185854[[]]5貿[[]][[]]8[[]][[]][[]]713[[]]102514[[]][[]]635貿[[|]]{{Efn|1508050-80%25175-17%}}綿94.586.888.29.688.7<ref> 201017</ref>
 
[[]]<!--?-->[[]][[]][[]][[]][[]]=[[]]
 
==== 文久の国内政治 ====
[[ファイル:Tokugawa Iemochi by Kawamura Kiyoo (Tokugawa Memorial Foundation).jpg|180px|left|thumb|[[徳川家茂]]]]一時は大老・[[井伊直弼]]の強行弾圧路線([[安政の大獄]])もあり、不満「世論」も沈静化するかに思われたが、1860年(安政7年)3月3日の[[桜田門外の変]]後、[[将軍後継問題]]で幕府が揺れる間に事態は急速に変化する。
一時は大老・[[井伊直弼]]の強行弾圧路線([[安政の大獄]])もあり、不満「世論」も沈静化するかに思われたが、1860年(安政7年)3月3日の[[桜田門外の変]]後、将軍後継問題で幕府が揺れる間に事態は急速に変化する。
 
186071[[]][[]]18622115[[]]6[[]]211[[|]]76[[]][[]]9[[]][[]]81[[]][[]]7186112[[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]]4[[|]][[]]18622[[]]{{Efn|1863311使10[[]]}}[[]]
 
18622831100{{Efn|}}<ref>{{Cite web |title= /  |url=https://adeac.jp/minato-city/text-list/d110021/ht001010#:~:text=%E5%98%89%E6%B0%B8%E5%85%AD%E5%B9%B4%EF%BC%88%E4%B8%80,%E3%82%92%E5%B9%95%E5%BA%9C%E3%81%AB%E7%8C%AE%E7%AD%96%E3%81%97%E3%81%9F%E3%80%82 |website=adeac.jp |access-date=2024-05-09}}</ref>972[[]]12{{Efn|300010100035001500{{Sfn||2012|p=321}}}}
 
{{Efn|<ref>  2008 157</ref>}}[[1863]]3510''''''{{Efn|}}{{Efn|[[]]300[[]][[]]52326{{Sfn||2007|p=46}}}}[[]][[]][[]][[|]][[]]12[[]]西{{Sfn||2007|pp=46-47}}{{Efn|31866247}}
 
[[1863]]3818[[]][[]][[]][[]][[|]][[]][[]][[1864]]65[[]][[|]]624[[]][[]]27[[]][[]]719[[]][[]][[]]113<ref>{{Cite web |title= /  |url=https://adeac.jp/ube-city-boe/text-list/d200030/ht000100 |website=adeac.jp |access-date=2024-05-09}}</ref>
 
==== 第一次・第二次長州征伐、兵庫開港問題 ====
139 ⟶ 135行目:
[[1865]]2[[516]]5222591516
 
[[1866]]2121西[[]][[]]西[[]]1866267[[]][[]][[]][[]]720[[]]82192122536<ref>{{Cite web |title=() 使 |url=https://kotobank.jp/word/%E5%AD%9D%E6%98%8E%E5%A4%A9%E7%9A%87-16349 |website= |access-date=2024-05-07 |language=ja |first=, ,(),,, , , +Plus,  , |last=,367,}}</ref>[[]]
 
[[ファイル:Tokugawa yoshinobu.jpg|190px|left|thumb|[[徳川慶喜]]]]
149 ⟶ 145行目:
 
==== 大政奉還 、王政復古 ====
{{see also| ()||}}[[1867]]319[[]][[]][[]]18673115[[|]][[]]25[[|]]{{Sfn||2012|p=40}}521西{{Efn|65<ref> 7 199377</ref>}}6[[]]
{{see also|王政復古 (日本)|戊辰戦争|明治維新}}
[[1867]]319[[]][[]][[]]1867311525{{Sfn||2012|p=40}}521西{{Efn|65<ref> 7 199377</ref>}}6[[]]
 
[[ファイル:Taisehokan.jpg|210px|right|thumb|「[[大政奉還]]図」 [[邨田丹陵]] 筆]]
8[[]][[1867]][[119]]3101415[[]][[]]1524[[]]姿[[1868]][[13]]3129[[]]西[[]][[]][[ ()#|]][[]]<ref>{{Cite web |title=35  |url=https://benesse.jp/contents/history/boshinsensou/ |website= |access-date=2024-05-09}}</ref>
 
4134[[]][[]][[1868]][[53]]4411[[]][[西]][[|]]4115[[|37]]314[[|]][[]]{{Efn|18684314殿1615
{{SquoteH}}
「宸翰
163 ⟶ 158行目:
:往昔列祖万機を親(みずか)らし不臣(ふしん)のものあればみずから将としてこれを征したまい、朝廷の政すべて簡易にしてかくのごとく尊重ならざるゆえ、君臣相したしみて上下相愛し徳沢(とくたく)天下にあまねく国威海外に耀きしなり。
:
:{{SquoteF}}<ref>   <2>  2001 152-153</ref>}}15[[|]]186898[[]][[]][[]]
 
[[]][[]]53[[]][[1869]][[517]][[]][[]][[]]7[[]][[]][[|]]
 
== 政治制度 ==
177 ⟶ 172行目:
[[]][[]][[]][[]][[|]][[|]][[|]][[|]][[|]][[]][[]][[]][[|]][[|]][[|]][[]][[西]][[]][[]][[]][[]][[ ()|]]18[[]]1030
 
510[[]][[]]4 - 5[[]][[]][[]][[]]<ref>{{Cite web |title= -  -  |url=https://www.mlit.go.jp/kokudokeikaku/iten/onlinelecture/lec68.html |website=www.mlit.go.jp |access-date=2024-05-09}}</ref>
 
=== 藩 ===
[[|]][[]]使[[]][[]][[]]<ref>{{Cite web |title=() 使 |url=https://kotobank.jp/word/%E6%AD%A6%E5%AE%B6%E8%AB%B8%E6%B3%95%E5%BA%A6-124230 |website= |access-date=2024-06-02 |language=ja |first=, , ,(),,  , , |last=,}}</ref>
 
[[]][[]]18 - 19[[17]][[]]18[[]][[]][[]][[]][[]][[]]<ref>{{Cite web |title= |url=https://japanknowledge.com/introduction/keyword.html?i=2248 |website=JapanKnowledge |access-date=2024-05-16 |first=NetAdvance Inc NetAdvance |last=Inc}}</ref>
 
[[|]][[]][[]]10[[]]<!---->
198 ⟶ 193行目:
宿綿[[]]退[[]][[]]
 
[[]][[]]<ref>{{Cite web |url=http://s-yoshida7.my.coocan.jp/sub21.htm |title= |access-date=2024-06-04 |publisher=Nifty}}</ref>[[]][[]][[]][[]][[]]
 
[[]][[]][[]][[]]<ref>{{Cite web |title=  |url=https://gendai.media/articles/-/105988 |website= {{!}}  |access-date=2024-05-12 |language=ja}}</ref>[[]][[]][[]]
 
[[]][[]][[]][[]]<ref>{{Cite web |title=5 {{!}}   DAYTRIP |url=https://daytrip-izushi.jp/soba/#:~:text=%E5%87%BA%E7%9F%B3%E3%81%9D%E3%81%B0%E3%81%AE%E8%B5%B7%E6%BA%90%E3%81%AF,%E3%81%AB%E5%8F%97%E3%81%91%E7%B6%99%E3%81%8C%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%81%BE%E3%81%99%E3%80%82 |website=daytrip-izushi.jp |access-date=2024-06-04}}</ref>
 
== 社会 ==
215 ⟶ 210行目:
* [[大塩平八郎の乱]]
* [[剣術道場]]
{{colend}}[[]][[]][[]][[]][[宿]][[西]][[]][[]][[]]
{{colend}}
 
[[]][[]][[]][[]][[]][[ ()|]][[]][[]][[]]<ref>{{Cite web |title=/ |url=https://www.pref.nara.jp/9206.htm |website=www.pref.nara.jp |access-date=2024-05-12}}</ref>[[]][[]][[]][[]]<ref>{{Cite web |title= |url=https://gakusyu.shizuoka-c.ed.jp/society/kyoutsu/meiji/08_meiji_mibunseido.html |website=gakusyu.shizuoka-c.ed.jp |access-date=2024-05-12}}</ref>[[]][[]]
[[]][[]][[]][[]][[宿]][[西]][[]][[]][[]]
 
[[]][[]][[]][[]][[]][[ ()|]][[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]]
 
=== 災害 ===
<ref name="Kitahara2016">{{Cite book||author=|title=|publisher=|year=2016}}</ref>
 
中でも18世紀初頭の元禄から宝永期は巨大災害が立て続けに起こり<ref name="Kitahara2016" />、富士山の宝永噴火後の1708年には高100石に付金2両を徴収する「諸国高役金令」を出し、幕府始まって以来の全国的課税となった<ref>{{Cite book|和書|author=久光重平|title=日本貨幣物語|publisher=毎日新聞社|year=1976}}</ref>。領地からの収入増を目的として元禄ごろまで盛んに行われてきた新田開発は、宝永津波をきっかけに転換を迫られることとなり、以後の開発面積は激減することになる<ref name="Isoda2012">{{Cite book|和書|author=磯田道史|authorlink=磯田道史|series=NHKさかのぼり日本史 6|title=江戸“天下泰平”の礎|publisher=日本放送協会出版|year=2012}}</ref>。慶長期から増加し続けてきた人口はその後停滞期に入り、享保の大飢饉および天明の大飢饉ごろは減少局面も見られ、幕末までほとんど人口は増加しなかった<ref name="Isoda2012" />。
; [[飢饉|大飢饉]] 死者1万人以上
* [[寛永の大飢饉]]、[[享保の大飢饉]]、[[天明の大飢饉]]、[[天保の大飢饉]]
242 ⟶ 235行目:
[[]]宿[[]]
 
[[]]<!--  pp.195 - 196. -->[[1820]][[]][[GDP]][[|]]11.75[[]]0.3[[]]2.8[[1850]]2<ref>[[]] [[]]102018 pp.195 - 196.</ref>10.15%<ref>[[]]2017</ref>
 
[[]][[]][[使]][[]][[]][[]]西姿西[[]][[|]]西
266 ⟶ 259行目:
 
===通貨政策===
{{see also|}}[[1601]]6[[]][[ ()|]][[|]][[|]][[]][[|]][[]]5[[]][[]][[1636]]13[[]][[]]
{{see also|江戸時代の三貨制度}}
[[1601]]6[[]][[ ()|]][[|]][[|]][[]][[|]][[]]5[[]][[]][[1636]]13[[]][[]]
 
[[ファイル:Keicho-koban2.jpg|thumb|left|80px|慶長小判]]
273 ⟶ 265行目:
 
[[ファイル:Ko-kaneitsuho.jpg|thumb|right|80px|寛永通寳]]
[[]][[1695]]8[[|]][[|]]<ref>{{Cite web |title=  -  |url=https://www.imes.boj.or.jp/cm/history/content/ |website=www.imes.boj.or.jp |access-date=2024-05-12}}</ref>
{{江戸時代の貨幣}}
[[1772]][[]][[1837]]8[[]][[]]
281 ⟶ 273行目:
=== 財政 ===
[[ファイル:Gold oban 050918 163354.jpg|110px|right|thumb|万延大判]]
[[]]<ref>{{Cite web |title= 54 {{!}}   {{!}}  ro-yu.com |url=https://www.ro-yu.com/column/edo/7422.html |date=2021-01-27 |access-date=2024-05-09 |language=ja}}</ref>[[]][[]]
 
18[[]][[]][[]][[]][[]]{{sfn||1999|p=74}}
 
== 対外関係・外交 ==
: [[]]{{efn|貿貿<ref>1988</ref><ref>P    1990</ref>}}[[|]][[]][[]][[]][[]][[]]貿[[]][[]]貿[[]][[]][[]]18[[2 ()|2]][[]][[]][[]]
: 貿[[1715]][[ ()|]]5貿[[]]7030[[]]()貿貿<ref>{{Cite web |title=4 貿 |url=https://www.hitachi-systems.com/report/specialist/edo/04/ |website=www.hitachi-systems.com |access-date=2024-06-06 |publisher=[[]]}}</ref>
 
: [[オランダ商館長]]が江戸幕府に提出した[[オランダ風説書]]、中国船がもたらし幕府がまとめた唐船風説書は、海外事情を知る手掛かりとなった<ref>{{Cite web |title=オランダ風説書(オランダフウセツガキ)とは? 意味や使い方 |url=https://kotobank.jp/word/%E3%82%AA%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%80%E9%A2%A8%E8%AA%AC%E6%9B%B8-455185 |website=コトバンク |access-date=2024-06-06 |language=ja |first=デジタル大辞泉,精選版 日本国語大辞典,改訂新版 世界大百科事典,日本大百科全書(ニッポニカ),百科事典マイペディア,山川 日本史小辞典 改訂新版,旺文社日本史事典 |last=三訂版,世界大百科事典内言及}}</ref><ref>{{Cite web |title=唐船風説書(とうせんふうせつがき)とは? 意味や使い方 |url=https://kotobank.jp/word/%E5%94%90%E8%88%B9%E9%A2%A8%E8%AA%AC%E6%9B%B8-103813 |website=コトバンク |access-date=2024-06-06 |language=ja |first=ブリタニカ国際大百科事典 |last=小項目事典}}</ref>。
: [[]][[]][[]]貿[[]][[]]貿[[]][[]]
: 以上四箇所を「[[四つの口]]」と呼ぶこともある。
: 18[[2 ()|2]][[]][[]]
: [[]]<ref>{{Cite web |title=使 |url=https://www.ktr.mlit.go.jp/yokohama/tokaido/02_tokaido/04_qa/index5/answer4.htm#:~:text=%E9%8E%96%E5%9B%BD%E6%94%BF%E7%AD%96%E3%81%8C%E3%81%A8%E3%82%89%E3%82%8C,%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%81%9F%E3%81%AE%E3%81%A7%E3%81%99%E3%80%82 |website=www.ktr.mlit.go.jp |access-date=2024-05-09}}</ref>
: [[1854]]7[[]]<ref>{{Cite web |title=1 4.  {{!}}  |url=https://www.ndl.go.jp/nichiran/s1/s1_4.html |website=www.ndl.go.jp |access-date=2024-06-06 |language=ja |publisher=[[]]}}</ref>
=== 外交 ===
* [[朝鮮通信使]]
293 ⟶ 291行目:
* [[日朝関係史]]
* [[日蘭関係]]
 
== 宗教 ==
=== 儒教 ===
[[]][[]][[]]<ref>{{Cite web |title=  |url=https://www.mext.go.jp/b_menu/hakusho/html/others/detail/1317577.htm |website=www.mext.go.jp |access-date=2024-04-24}}</ref>
 
=== 仏教 ===
[[仏教]]は[[檀家制度]]により一概に不振だった<ref>{{Cite web |title=第8回:徳川幕府の政治体制に組み込まれた仏教 |url=https://www.nippon.com/ja/japan-topics/b09408/ |website=nippon.com |date=2023-06-29 |access-date=2024-04-24 |language=ja}}</ref>、仏教内部も腐敗して「葬式仏教」が成立して堕落したとする戦前の[[辻善之助]]に代表される「近世仏教堕落論」は、戦後になって多くの批判が行われた。一方で近世仏教思想の研究は、未だに道半ばな状況にある。
[[File:Hōkōji Daibutsu Kaempfer.png|thumb|200px|[[エンゲルベルト・ケンペル]]による[[方広寺]]大仏([[京の大仏]])のスケッチ<ref>ベアトリス・M・ボダルト=ベイリー『ケンペルと徳川綱吉 ドイツ人医師と将軍との交流』(中央公論社、1994年) p.95</ref>。[[豊臣秀吉]]が方広寺大仏を発願し、その後相次ぐ天災のため損壊と再建が繰り返されたが、それらの大仏は文献記録によれば、6丈3尺(約19m)とされ、東大寺大仏の高さ(14.7m)を上回り、江戸時代には大仏として日本一の高さを誇っていた。]]
 
[[仏教]]は、旗本出身である[[鈴木正三]]や独力で[[大蔵経]]を刊行した[[鉄眼道光]]、[[サンスクリット]]研究、戒律復興を提唱した[[慈雲]]、[[臨済宗]]中興の祖と称される[[白隠]]などの優れた僧侶がいなかったわけではなかったが、幕府の宗教政策の一環として民衆支配の方策として用いられたために([[檀家制度]])、一概に不振だった。仏教内部も腐敗し、いわゆる「葬式仏教」が成立したのもこの時期で、形骸化した仏教は神道、儒教の両派から批判された。織田政権や江戸幕府より邪宗とされた[[日蓮宗不受不施派]]は徹底的に弾圧された。
江戸時代の仏教は、僧侶による教理研究が盛んに行われ、旗本出身である[[鈴木正三]]や独力で[[大蔵経]]を刊行した[[鉄眼道光]]、[[サンスクリット]]研究、戒律復興を提唱した[[慈雲]]、[[臨済宗]]中興の祖と称される[[白隠]]などの僧侶がいた。また大衆による仏教信仰は[[縁日]]・[[開帳]]・[[勧進]]といった[[祭礼]]の隆盛に繋がった。更には[[近世文学]]には仏教の[[法話]]を参考にしたものも多く、江戸文化の根底の一つであった。
 
[[]]<ref>{{Cite web |url=https://www.asahi-net.or.jp/~wj8t-okmt/007-06edofmiginitiren.htm |title= |access-date=2024-04-24 |publisher=asahi-net.or.jp}}</ref>
 
=== 神道 ===
[[]][[]][[]][[|]]<ref>{{Cite web |title=() 使 |url=https://kotobank.jp/word/%E5%9E%82%E5%8A%A0%E7%A5%9E%E9%81%93-82827 |website= |access-date=2024-05-09 |language=ja |first=, ,(), ,, ,  , |last=,}}</ref>[[]]
 
=== 耶蘇教(キリスト教) ===
310行目:
江戸時代初期は交易国であった[[イギリス]]や[[ポルトガル]]などからもキリスト教が伝えられたため、禁止令も徹底されなかった。しかし[[鎖国]]政策を強めるにつれてキリスト教の弾圧が強化された。
 
*1622[[ ()|]]8西[[]]<ref>{{Cite web |title=() 使 |url=https://kotobank.jp/word/%E5%85%83%E5%92%8C%E5%A4%A7%E6%AE%89%E6%95%99-60983 |website= |access-date=2024-05-09 |language=ja |first=,(), , ,,  |last=}}</ref>3[[]]貿[[]]
*1635年([[寛永]]12年)長崎奉行に対する職務規定(「第三次鎖国令」)で、日本人の東南アジア方面との往来を禁止することで、[[宣教師]]の密航の手段として利用された朱印船貿易を廃止した。
*163714[[]][[]]<ref>{{Cite web |title= |url=https://www.yomiuri.co.jp/fukayomi/20180413-OYT8T50005/ |website= |date=2018-04-15 |access-date=2024-05-09 |language=ja}}</ref>
*1865[[]][[]]<ref>{{Cite web |title=() 使 |url=https://kotobank.jp/word/%E6%B5%A6%E4%B8%8A%E5%B4%A9%E3%82%8C-441762 |website= |access-date=2024-05-09 |language=ja |first=, ,,  |last=}}</ref>
 
== 学問・思想 ==
[[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]]<ref>{{Cite web |title=() 使 |url=https://kotobank.jp/word/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AB%E3%81%8A%E3%81%91%E3%82%8B%E3%81%8A%E3%82%82%E3%81%AA%E6%99%82%E4%BB%A3%E5%8C%BA%E5%88%86-1614546 |website= |access-date=2024-06-02 |language=ja |last=()}}</ref>
 
[[]][[]]西[[|]][[]][[]][[]][[]]
324行目:
'''儒学'''
 
[[]][[]][[]][[]][[|]][[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]][[|]]<ref>{{Cite book||title=|year=1990|publisher=|author=|translator=}}</ref>[[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]]
 
[[鹿]][[]][[]][[]][[]][[]][[]][[]]<ref>{{Cite web |title=Q&A |url=https://kou.benesse.co.jp/nigate/social/a13n0505.html |website=Q&A |access-date=2024-04-16}}</ref>
 
'''国学'''
490行目:
 
===江戸時代生まれの最後の生き残り===
1868496[[1960]][[1964]]39<ref>196591497</ref>195012<ref>[[]][https://www.city.tosu.lg.jp/uploaded/attachment/6944.pdf 1958925]1958893892</ref>100[[1968]][[100]]196891868912<ref>100</ref>
[[1970年]]時点での江戸時代生まれの人物は100人台、うち男性は19人であった。1973年9月時点では江戸時代生まれの人物は10人、[[1975年]]時点では6人であった。
大政奉還以前生まれ最後の人物は[[1976年]][[11月16日]]に死去した[[河本にわ]]で、うち男性は[[1973年]][[8月1日]]に死去した[[後藤長次郎]]([[1866年]][[7月4日]]生まれ、岐阜県)であった。
明治改元以前生まれ最後の人物は[[1977年]][[5月27日]]に死去した[[中山イサ]]で、うち男性は1976年[[1月2日]]に死去した[[吉川与三太郎]]であった。
 
== 脚注 ==
517行目:
* {{Cite book|和書|title=近世大名家臣団の社会構造|year=2013|origyear=2003|publisher=文春学芸ライブラリー|author=磯田道史|isbn=9784168130083}}
* {{Cite book|和書|title=近世国語学史|year=1928|publisher=立川文明堂|author=伊藤愼吾}}
* {{Cite book|和書|title=日本文学史(近世篇1~3)1〜3)|publisher=中央公論新社|series=中公文庫|year=2011|origyear=1995|author=ドナルド・キーン|translator=徳岡孝夫}}
* {{Cite book|和書|title=近世文学史論:古典知の継承と展開|year=2023|publisher=岩波書店|author=鈴木健一|isbn=9784000615808}}
* {{Cite book|和書|title=日本の近世文学|year=1965|publisher=文化書房|author=黒羽英男}}