Een mensenrechtenverdedigerofmensenrechtenactivist is iemand die zich inzet voor naleving van de mensenrechten. De Europese Unie definieert het begrip als “personen, groeperingen en maatschappelijke instanties die universeel erkende mensenrechten en fundamentele vrijheden bevorderen en beschermen”.[1] Daarbij baseert de Europese Unie zich op de VN-verklaring inzake het recht en de verantwoordelijkheid van individuen, groepen en organen van de maatschappij om universeel erkende mensenrechten en fundamentele vrijheden te beschermen en te bevorderen[1] die op 9 december 1998 werd aangenomen. Deze verklaring bepaalt dat iedereen het recht heeft om in eigen land en internationaal de bescherming en verwezenlijking van mensenrechten en fundamentele vrijheden na te streven en te bevorderen.[2]
Mensenrechtenorganisaties gebruiken het begrip “mensenrechtenverdediger” voor degenen die het beginsel van geweldloze weerbaarheid respecteren, activistisch zijn (dus geen theoretici) en de beginselen van de Universele verklaring onderschrijven.[3]
De activiteiten die mensenrechtenverdedigers verrichten zijn divers. Zo documenteren zij schendingen van de mensenrechten en geven zij daaraan publiciteit. Ook assisteren ze slachtoffersinrechtszaken en steunen zij hen of hun nabestaanden om de gevolgen van schendingen te overwinnen, of voeren ze campagne om structurele verbeteringen te verkrijgen in wetgevingenbeleid. Ze richten zich niet uitsluitend op overheden, maar ook op andere machtsstructuren in een land.[4] Tot de belangrijkste actiemiddelen van mensenrechtenverdedigers behoren:[5]
De activiteiten van een mensenrechtenverdediger kunnen overeenkomsten vertonen met die van een dissident, maar een mensenrechtenverdediger kan ook degene zijn die rechten van de dissident verdedigt. Ook in democratische landen komen mensenrechtenverdedigers voor. Zij richten zich in eigen land op de rechten van bijvoorbeeld gedetineerden, asielzoekersenillegalen.[6]
De titel 'vrouwen-mensenrechtenverdigers' (women human rights defenders) wordt door de Verenigde Naties en mensenrechtenorganisaties gebruikt als de verzamelnaam voor 'zowel vrouwen die mensenrechtenverdediger zijn als alle andere mensenrechtenverdedigers die werken voor de verdediging van vrouwenrechten of op genderkwesties'. De VN stellen dat 'vrouwelijke verdedigers blootstaan aan dezelfde risico's als alle verdedigers maar als vrouwen ook speciaal onderhevig zijn aan bedreigingen en geweld die specifiek te maken hebben met hun sekse'.[7] Veel mensenrechtenorganisaties hebben programma's voor vrouwelijke mensenrechtenverdedigers, er zijn ook gespecialiseerde instellingen waaronder de Women Human Rights Defenders International Coalition[8], Association for Women's Rights in Development (AWID) Women Human Rights Defenders[9], de site '50.50' van Open Democracy[10] en het European Institute for Gender Equality van de Europese Unie[11]. De Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties heeft een speciale rapporteur over mensenrechtenverdedigers, die jaarlijks ook over vrouwelijke verdedigers verslag uitbrengt.[12]
Amnesty International organiseerde op 18-19 mei 2018 in meer dan twintig landen, ook in Nederland, een Wiki-a-thon waarin mensen bijeenkwamen om het aantal Wikipedia-artikelen over vrouwelijke verdedigers uit te breiden. Dit initiatief wordt volgens aankondiging de komende jaren herhaald.[13] Vrouwelijke mensenrechtenverdedigers die geëerd werden met internationale onderscheidingen zijn onder anderen:
In 1998 aanvaardden de Verenigde Naties een door de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties opgestelde Verklaring aangaande mensenrechtenverdedigers (officieel: de Declaration on the Right and Responsibility of Individuals, Groups and Organs of Society to Promote and Protect Universally Recognized Human Rights and Fundamental Freedoms.[14] De voorbereidende besprekingen daarvoor begonnen in 1984,[15] omdat geconstateerd werd dat mensenrechtenverdedigers soms bloot stonden aan ernstige of grootschalige onderdrukking.[16]
De verklaring garandeert het recht op vrijheid van vereniging en communicatie met andere organisaties (art.5), het recht op informatie (art.6) en het recht op effectieve rechtsmiddelen (art.9). Artikel 7 zegt dat iedereen het recht heeft “nieuwe ideeën en beginselen ten aanzien van de mensenrechten te ontwikkelen en die uit te dragen”. Over het werk van mensenrechtenverdedigers zegt artikel 12: “Een ieder heeft het recht om, individueel of in vereniging met anderen, deel te nemen aan vreedzame acties tegen schendingen van mensenrechten en fundamentele vrijheden”. Artikel 13 waarborgt het recht om middelen en hulp te werven, ook van buiten de landsgrenzen.
Sinds de aanvaarding van de verklaring wordt het begrip “mensenrechtenverdediger” ook door overheden en internationale mensenrechtenorganisaties steeds vaker gebruikt, waar voordien diverse begrippen als “mensenrechtenactivist” en “mensenrechtenbeschermer” in zwang waren[17]
De Verendigde Naties kennen een speciale rapporteur voor mensenrechtenverdedigers.[18] Van 2000 tot 2008 was dat de Pakistaanse advocate Hina Jilani. Zij werd opgevolgd door de Oegandese advocate Margaret Sekaggya. Zij was in Oeganda gedurende twaalf jaar voorzitter van de nationale mensenrechtencommissie.[19]
De EU-richtlijnen voor de bescherming van mensenrechtenverdedigers uit 2004 stellen dat ambassades en EU-missies aan bescherming moeten bieden aan mensenrechtenverdedigers, en moeten helpen garanderen dat de verdedigers vrije toegang hebben tot (buitenlandse) financiële donors.[20]
Volgens Margaret E. Keck and Kathryn Sikkink zijn transnationale activismenetwern "netwerken van activisten, die zich met name onderscheiden door de centrale rol die principiële ideeën of waarden spelen bij hun ontstaan". [21] Veel mensenrechtenorganisaties voldoen aan deze definitie.
Keck and Sikkink schreven voordat informatietechnologie wijdverbreid werd; op dat moment waren staten de belangrijkste actoren.[22] Ze betogen het bestaan van een 'boemerangpatroon', een model van activisme waarin een staat A een 'blokkering' (“blockage”) veroorzaakt door rechten niet te beschermen of te schenden. Niet-statelijke actoren informeren vervolgens niet-statelijke actoren uit een staat B over deze blokkering, en deze laatste actoren informeren staat B. Staat B zet vervolgens staat A onder druk om haar beleid te veranderen, en/of zorgt ervoor dat internationale organizaties druk zetten.[23]
Om transnationale activismenetwerken te facilIn order to facilitate transnational advocacy networks, the network needs to have common values and principles, access to information and be able to effectively use that information, believe their efforts will cause change and effectively frame their values.[24] Information use is historically very important to human rights organizations. Human rights methodology is considered “promoting change by promoting facts.”[25] By using facts, state and non-state actors can use that viable information to pressure human rights violators.
Human rights advocacy networks focus on either countries or issues by targeting particular audiences in order to gain support.[24] To gain audience support human rights organizations need to cultivate relationships through networking, have access to resources and maintain an institutional structure.[26]
Activists commonly use four tactics in their advocacy efforts: 1) Information politics provides comprehensive and useful information on an issue that otherwise might not be heard from sources who otherwise might be overlooked; 2) Symbolic politics uses powerful symbolic events as a way to increase awareness surrounding an issue; 3) Leverage politics utilizes material leverage (examples such as goods, money, or votes), moral leverage (the "mobilization of shame") or both in order to gain influence over more powerful actors; 4) Accountability politics holds those who make commitments to a cause accountable for their actions or lack thereof.[27]
In de loop der jaren zijn er diverse prijzen en onderscheidingen ingesteld voor mensenrechtenverdedigers, waaronder:
Categorie:Mensenrechtenactivist Categorie:Persoon naar eigenschap
(There is currently no text in this page)
Hmm — that's what you think.
