オロモ語(オロモご)はアフロ・アジア語族に属し、クシ語派で最も話者数の多い言語。アファーン・オロモー (Afaan Oromoo)、オロミッファ (Oromiffa)、様々な別な綴り(アファン・オロモ Afan Oromo など)でも呼ばれる。エチオピアケニアにいる2500万人のオロモ人やその近隣のウェルジ人などの第一言語である。1980年代以前の文献では「ガラ語 (Galla)」とも呼ばれるが、オロモ人が不快に感じるために現在は使われない。

オロモ語
Afan Oromo または Oromiffa
話される国 エチオピアの旗 エチオピア
 ケニア
地域 東アフリカ
話者数 3200万人
話者数の順位 49
言語系統

アフロ・アジア語族

表記体系 ラテン文字
言語コード
ISO 639-1 om
ISO 639-2 orm
ISO 639-3 ormマクロランゲージ
個別コード:
gax — ボラナ・アルシ・グジ方言のオロモ語
hae — 東オロモ語
orc — オルマ語
gaz — 西中央オロモ語
テンプレートを表示

話者

編集

9542000[1]157000404

西[2]

言語政策

編集

1974191974

19911990

 (Qubee)19911970[3]19911997100

使[4]使

1980[5]使1995[6]使

発音と正書法

編集

dhd

552harahaaraabadaabaddaa

 (ch, dh, ny, ph, sh) qopphaa'uu[p v z] x ([tʼ]) th[tʃʼ]  [tʃ] cchc [tʃ]ch [tʃʼ] cc [tʃʼ] ch [tʃ] 
子音
両唇音/
唇歯音
歯茎音/
反舌音
硬口蓋歯茎音/
硬口蓋音
軟口蓋音 声門音
破裂音
破擦音
無声音 (p) t ch [tʃ] k ' [ʔ]
有声音 b d j [dʒ] g
放出音 ph [pʼ] x [tʼ] c [tʃʼ] q [kʼ]
入破音 dh [ɗ]
摩擦音 無声音 f s sh [ʃ] h
有声音 (v) (z)
鼻音 m n ny [ɲ]
接近音 w l y [j]
R音 r
母音
前寄り 中寄り 後寄り
i [ɪ], ii [iː] u [ʊ], uu [uː]
e [ɛ], ee [eː] o [ɔ], oo [oː]
a [ʌ] aa [ɑː]

文法

編集

名詞

編集











-eessa -eettiiobboleessa obboleettiidureessahiyyeettii abbaailmasangaahaadhaintala

aduuurjii

オロモ語には単数と複数の(すう)があるが、複数のものを指す名詞が複数形になるとは限らない。文脈から明らかな場合には、単数形の名詞が複数のものを指すことがある(nama「男」、nama shan「5人の男」)。言い換えれば単数形とは数が未指定な形ということである。

指示物が複数あることを明示する場合、名詞の複数形が使われる。名詞の複数形は接尾辞を付加することで作られる。最もよく用いられる複数形の接尾辞は -oota である。この接辞が付加される時語末の母音はなくなり、南部の方言では長母音に続く場合 -ota となる。次の例は単数、複数の順。

  • mana, manoota「家」
  • hiriyaa, hiriyoota「友人」
  • barsiisaa, barsiiso(o)ta「教師」

よく使われる複数形の接尾辞には -(w)wan, -een, -(a)an もある。最後のふたつは直前の子音を二重化させる場合がある。

  • waggaa, waggawwan「年」
  • laga, laggeen「川」
  • ilma, ilmaan「息子」

定と不定

編集

a some  the  -(t)ichach -(t)ittii 

karaakaricha

namanamicha/namticha

harooharittii

 the 



manamana binne

hammadhumahamma dhuma

mana keessa

innibarsiisaainni barsiisaa (dha)

6




Ibsaan makiinaa qabaIbsaan  Ibsaa makinaaqaba

 -ni n
namanamni

namootanamootni/namoonnitnnn

-i 
ibsaibsi

namichanamichi -icha ch

 -n  -uu 
maqaamaqaan

nyachuunyachuun

n
afaan

 -ti 
haadhahaatidhtt

lafalafti



 -ii 
obboleetti namichaaobboleettinamicha

hojii CaaltuuhojiiCaaltuu 

barumsa afaaniibarumsaafaan

使 kan tan 
obboleetti kan namicha






namichanamichaa

 -if -iif

intalaintalaaf

sareesareef

baruubaruuf

bishaanbishaaniif

 -dhaa  -dhaaf

sareesareedhaa/sareedhaaf

 -tti 

Caaltuutti himiCaaltuu 




 -n -iin

harkaharkaan

halkanhalkaniin

 -tiin

Afaan OromooAfaan Oromootiin

 -dhaan

yerooyeroodhaan

bawuubawuudhaan



使使 -tti 
Arsiitti

harkaharkatti

guyyaaguyyaatti

jala, jalatti






biyyabiyyaa

keessakeessaa

 -dhaa 1

Finfinneedhaa

gabaagabaadhaa

 -ii 

Hararii

-tii 

manabunamana bubaamana bubaatii

 irraa
gabaagabaa irraa, gabaarraa

代名詞

編集

人称代名詞

編集

aniisaanikookannoo3

7123it

調kaleessa dhufne  dhufne  -ne 調使nuti kaleessa dhufne 

1312西k- 使ganda kootti -tti 
オロモ語の人称代名詞
意味 基本形 主格 与格 具格 処格 奪格 所有
形容詞
ana, na ani, an naa, naaf, natti naan natti narraa koo, kiyya
[too, tiyya (女性)]
きみ si ati sii, siif, sitti siin sitti sirraa kee
[tee (女性)]
isa inni isaa, isaa(tii)f, isatti isaatiin isatti isarraa (i)saa
彼女 isii, ishii, isee, ishee isiin, etc. ishii, ishiif, ishiitti など ishiin, etc. ishiitti, etc. ishiirraa, etc. (i)sii, (i)shii
我々 nu nuti, nu'i, nuy, nu nuu, nuuf, nutti nuun nutti nurraa "keenna",keenya
["teenna",teenya (女性)]
きみたち isin isini isinii, isiniif, isinitti isiniin isinitti isinirraa keessan(i)
[teessan(i) (女性)]
彼ら isaan isaani isaanii, isaaniif, isaanitti isaaniitiin isaanitti isaanirraa (i)saani

フランス語ロシア語トルコ語のように、オロモ語の2人称複数は単数の敬意表現としても使うことができる。さらに3人称複数は3人称単数(「彼」または「彼女」)に敬意を示すのに用いることができる。

オロモ語では「私のもの」「あなたのもの」のような所有形容詞に kan 「…の」を付加し、kan koo 「私のもの」、kan kee 「あなたのもの」などと言うことができる。

再帰代名詞と相互代名詞

編集

 of(i)  if(i) 調

isheen of laalti of

isheen ofiif makiinaa bitte of

 mataa 使

mataa koo 

mataa kee 



 wal  of/if 
  • wal jaalatu 「彼らはお互いが好きだ」(wal の基本形)
  • kennaa walii bidan 「彼らはお互いに贈り物を買った」(wal の与格)

指示代名詞

編集

2西 k- 使sanatti 
オロモ語の指示代名詞
近称
(これ)
遠称
(あれ、それ)
基本形 kana
[tana (女性)]
san
主格 kuni
[tuni (女性)]
suni

動詞

編集

 dhufne dhuf-  -ne 1

2 haa  hin 

deemne 

deemna 

akka deemnu 

haa deemnu 

hin deemnu 

deemi 

活用

編集

以下の表では動詞 beek- 「知る」の肯定と否定の活用を示す。1人称単数現在と過去の肯定形では、動詞の前の語に接辞 -n が現れなくてはならない。否定辞の hin は表では独立した語として示されるが、動詞の接頭辞として書かれることもある。

オロモ語動詞の活用
過去 現在 命令
主節 従属節
肯定 否定 肯定 否定 肯定 否定 肯定 否定
-n beeke hin beekne -n beeka hin beeku -n beeku hin beekne haa beeku hin beekin
きみ beekte beekta hin beektu beektu beeki hin beek(i)in
beeke beeka hin beeku beeku haa beeku hin beekin
彼女 beekte beekti hin beektu beektu haa beektu
我々 beekne beekna hin beeknu beeknu haa beeknu
きみたち beektani beektu, beektan(i) hin beektan beektani beekaa hin beek(i)inaa
彼ら beekani beeku, beekan(i) hin beekan beekani haa beekanu hin beekin

語幹が特定の子音で終わる動詞や子音(t や n)で始まる接尾辞をともなう動詞では、子音に規則的な変化が起こる。方言によっては細部が大きく異なるが、以下のような変化は共通している。

b- + -tbd qabda きみは持つ
g- + -tgd dhugda きみは飲む
r- + -nrr barra 我々学ぶ
l- + -nll galla 我々は入る
q- + -tqx dhaqxa きみは行く
s- + -tft baas- 取り出す baafta きみは取り出す
s- + -nfn baas- '取り出す baafna 我々は取り出す
t-/d-/dh-/x- + -nnn bitti 買う binna 我々は買う、 nyaadhaa 食べる nyaanna 我々は食べる
d- + -tdd fid- 持って来る fidda きみは持って来る
dh- + -ttt taphadh- 遊ぶ taphatta きみは遊ぶ
x- + -txx fix- 終える fixxa きみは終える

3ia

arg- arga arigina  agarna 

kolf- kolfe kolfite  kofalte 

 '  h, w, y 3321

(一)du'- du'a duuta duuna 

(二)beela'- beela'a beelofta beelofna 

(三)dhaga'- dhaga'a dhageessa dhageenya 

 fedh-  godh- tn

fedha feeta feena feetu hin feene 

 dhuf-  koottu, koottaa  deem-  neenu, beenaa 

派生

編集

3使



 -am 
beek- beekam- beekamani 

jedh- jedham- jedhama 

使

使-s, -sis, -siis  -l  -ch  ' -s 
beek- beeksis- beeksifne 

ka'- kaas- kaasi 

gal- galch- galchiti 

bar- barsiis- nan barsiisa 



 -adh 3 -dh  -t  -i  -u
bit- bitadh- bitate bitadhu 

qab- qabadh- qabanna 

hojjadh-  hojii 

使

ka'- kaas- kaasis- 

使使sf

deebi- deebis- deebifam- deebifadh- 

 (intensive) 

bul- bubbul- 

cab- caccab- 

dhiib- dhiddhiib- 

 -uu -dh ch

dhug- dhuguu 

ga'- ga'uu 

jedh- jechu 


  • ga'uu 「届くこと」、ga'uuf 「届くために」(与格)
  • dhug- 「飲む」、dhugam- 「飲まれる」、dhugamuu 「飲まれること」、dhugamuudhaan 「飲まれることで」(具格)

脚注

編集
  1. ^ Ethnologue: Oromo, Borana-Arsi-Guji
  2. ^ Ethnologue: Languages of Ethiopia
  3. ^ Oromia Online, Letter from the Oromo Communities in North America to H.E. Mr. Kofi Anan, Secretary-General of the United Nations
  4. ^ R. J. Hayward and Mohammed Hassan. 1981. "The Oromo Orthography of Shaykh Bakri Saṗalō", Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 44.3, pp. 550-566. http://www.abyssiniacybergateway.net/fidel/ShaykhBakriSapalo/ も参照
  5. ^ Stroomer, Harry (1987). A comparative study of three Southern Oromo dialects in Kenya. Hamburg: Helmut Buske Verlag. ISBN 3-87118-846-8. p. 4. [1]
  6. ^ Online Afaan Oromoo - English Dictionary

外部リンク

編集

参考文献

編集

文法

編集
  • Ali, Mohamed; Zaborski, A. (1990). Handbook of the Oromo Language. Wroclaw, Poland: Polska Akademia Nauk. ISBN 83-04-03316-X  [2]
  • Griefenow-Mewis, Catherine; Tamene Bitima (1994). Lehrbuch des Oromo. Köln: Rüdiger Köppe Verlag. ISBN 3-927620-05-X  [3]
  • Griefenow-Mewis, Catherine (2001). A Grammatical Sketch of Written Oromo (Language and dialect atlas of Kenya, 4.). Köln, Germany: Rüdiger Köppe Verlag. ISBN 3-89645-039-5 [4]
  • Heine, Bernd (1981). The Waata Dialect of Oromo: Grammatical Sketch and Vocabulary. Berlin: Dietrich Reimer. ISBN 3496001747 
  • Hodson, Arnold Weinholt (1922). An elementary and practical grammar of the Galla or Oromo language. London: Society for Promoting Christian Knowledge 
  • Owens, Jonathan (1985). A Grammar of Harar Oromo. Hamburg: Buske. ISBN 3871187178 
  • Praetorius, Franz (1973) [1872]. Zur Grammatik der Gallasprache. Hildesheim; New York: G. Olms. ISBN 3-487-06556-8 
  • Roba, Taha M. (2004). Modern Afaan Oromo grammar : qaanqee galma Afaan Oromo. Bloomington, IN: Authorhouse. ISBN 1-4184-7480-0 
  • Stroomer, Harry (1987). A comparative study of three Southern Oromo dialects in Kenya. Hamburg: Helmut Buske Verlag. ISBN 3-87118-846-8  [5]


辞書

編集
  • Bramly, A. Jennings (1909). English-Oromo-Amharic Vocabulary. [Typescript in Khartoum University Library] 
  • Foot, Edwin C. (1968) [1913]. An Oromo-English, English-Oromo dictionary. Cambridge University Press (repr. Farnborough, Gregg). ISBN 0-576-11622-X 
  • Gragg, Gene B. et al. (ed., 1982) Oromo Dictionary. Monograph (Michigan State University. Committee on Northeast African Studies) no. 12. East Lansing, Mich. : African Studies Center, Michigan State Univ.
  • Mayer, Johannes (1878). Kurze Wörter-Sammlung in Englisch, Deutsch, Amharisch, Oromonisch, Guragesch, hrsg. von L. Krapf. Basel: Pilgermissions-Buchsdruckerei St. Chrischona 
  • Tamene Bitima (2000). A dictionary of Oromo technical terms. Oromo - English. Köln: Rüdiger Köppe Verlag. ISBN 3-89645-062-X [6]
  • Stroomer, Harry (2001). A concise vocabulary of Orma Oromo (Kenya) : Orma-English, English-Orma. Köln: Rudiger Köppe 
  • Tilahun Gamta (1989). Oromo-English dictionary. Addis Ababa: University Printing Press