アイスランド語

出典: フリー百科事典『ウィキペディア(Wikipedia)』
アイスランド語
íslenska
発音 IPA: [is(t)lɛnska]
話される国 アイスランドの旗 アイスランド
地域 北ヨーロッパ
話者数 30万人
言語系統

インド・ヨーロッパ語族

表記体系 ラテン文字(アイスランド語アルファベット)
公的地位
公用語 アイスランドの旗 アイスランド
統制機関 アイスランドの旗 アウルトニ・マグヌッソンアイスランド語学研究所英語版アイスランド語版
言語コード
ISO 639-1 is
ISO 639-2 isl
ISO 639-3 isl
消滅危険度評価
Vulnerable (Moseley 2010)

テンプレートを表示

íslenska使使30



9

3

[]


8741西西

Edda, saga, [1]

)退

sjónvarp television sjónsight verpafern: farsehen: see Fernseher 

[]

[]


()D Ð (eð, : /ɛːð/) (IPA)  /ð/ ()Þ(þ)使(thorn)使Þ þorn (: /θɔrn/)/θ/c, q, w 3使z1973使s

11使12

[]


30



1 +  +  Björk Guðmundsdóttir 西 Björk  Guðmund  (dóttir)Guðmunds -son  sonur  en:Einar Hákonarson "Hákon Hákonar Geir Hilmar Haarde  -son 

音韻[編集]

母音[編集]

単母音
前舌 後舌
非円唇 円唇 円唇
i u
広め狭 ɪ ʏ
半広 ɛ œ ɔ
a
二重母音
前舌 後舌
ei, öy ou
半広 ai au



1: 

21p, t, k, s2j, r, v: 

: 

11ng, nk

ang: [auŋk] ( = áng)

eng: [eiŋk] ( = eing)

ing: [iŋk] ( = íng)

yng: [iŋk] ( = ýng)

öng: [öyŋk] ( = aung)

ung: [uŋk] ( = úng)


母音字と発音の対応
母音字 ng, nkの前
a [a] [au]
á [au]
au [öy]
e [ɛ] [ei]
é [jɛ]
ei, ey [ei]
i, y [ɪ] [i]
í, ý [i]
o [ɔ]
ó [ou]
u [ʏ] [u]
ú [u]
æ [ai]
ö [œ] [öy]

子音[編集]

両唇 唇歯 歯茎 硬口蓋 軟口蓋 声門
鼻音 m     n     ɲ̊ ɲ ŋ̊ ŋ    
破裂音 p     t     c k    
摩擦音     f v θ ð s   ç j x ɣ h  
接近音         l        
ふるえ音             r            

アクセント[編集]




12

[]


()(: japanska (, ) - japönsku (, ), Ítali (, ) - Ítölum (, ))

i-[]


i-iji-
i-ウムラウト
母音
変化前 変化後
a e taka 「取る」- ég tek 「私は取る」
á æ hár 「高い」 - hærri 「より高い」
e i setinn 「座った」(過去分詞) - sitja 「座る」
o e koma 「来る」- ég kem 「私は来る」
o, u y sonur 「息子」(単数主格) - synir 「息子たち」 (複数主格)
ó æ stór 「大きい」 - stærri 「より大きい」
u y fullur 「満ちた」 - fyllri 「より満ちた」
ú ý mús 「鼠」(単数主格) - mýs 「鼠たち」(複数主格)
ju y við bjuggum 「私たちは生きた」 - við byggjum 「私たちは生きた」(接続法)
ý ljúga 「横になっている」 - ég lýg 「私は横になっている」
ý bjóða 「提供する」 - ég býð 「私は提供する」
au ey ausa 「掬う」 - ég eys 「私は掬う」

u-ウムラウト[編集]

u-ウムラウトとは、一語の単位内において、u, vによって先行するaöuに変化する現象である。i-ウムラウトと同じく、ウムラウトを引き起こす母音は失われていることがある。

u-ウムラウト
母音
変化前 変化後
a ö, u land 「土地」(単数主格) - lönd 「土地」(複数主格)
kallaði 「私は呼んだ」 - kölluðum 「私たちは呼んだ」

古ノルド語の単数主格語尾-rから生じた-urの前では、u-ウムラウトは起こらない。 (例: dalur 「谷」(単数主格) < 古ノルド語 dalr)

Breaking[編集]

Breakingとは、auによって、語幹のejaになる現象である。ウムラウトと同じく、変化を引き起こす母音は失われていることもある。

Breaking
母音
変化前 変化後
e ja, gefa 「与える」 - gjöf 「贈り物」(単数主格)
i skildir 「盾」(複数主格) - skjöldur 「盾」(単数主格)
eがi-ウムラウトによってiに変化しているパターン

文法[編集]


--SVO

[]


32422

[]


banki(vika(auga(
男性 女性 中性
不定 不定 不定
単数 主格 bank i banki nn vik a vika n aug a auga ð
対格 bank a banka nn vik u viku na aug a auga ð
与格 bank a banka num vik u viku nni aug a auga nu
属格 bank a banka ns vik u viku nnar aug a auga ns
複数 主格 bank ar bankar nir vik ur vikur nar aug u augu n
対格 bank a banka na vik ur vikur nar aug u augu n
与格 bönk um bönk unum vik um vik unum aug um aug unum
属格 bank a banka nna vik na vikna nna aug na augna nna

uaöu

()hjarta(n )

hjarta()hjörtu()

hjarta()hjartanu()

[]

[]

hestur()dynkur()vinur()
不定 不定 不定
単数 主格 hest ur hestur inn dynk ur dynkur inn vin ur vinur inn
対格 hest hest inn dynk dynk inn vin vin inn
与格 hest i hesti num dynk dynk num vin vin num
属格 hest s hests ins dynk s dynks ins vin ar vinar ins
複数 主格 hest ar hestar nir dynk ir dynkir nir vin ir vinir nir
対格 hest a hesta na dynk i dynki na vin i vini na
与格 hest um hest unum dynk jum dynk junum vin um vin unum
属格 hest a hesta nna dynk ja dynkja nna vin a vinanna
女性名詞[編集]

kinn(頬)、borg(町)の格変化

不定 不定
単数 主格 kinn kinn in borg borg in
対格 kinn kinn ina borg borg ina
与格 kinn kinn inni borg borg inni
属格 kinn ar kinnar innar borg ar borgar innar
複数 主格 kinn ar kinnar nar borg ir borgir nar
対格 kinn ar kinnar nar borg ir borgir nar
与格 kinn um kinn unum borg um borg unum
属格 kinn a kinna nna borg a borga nna
中性名詞[編集]

skip(船)の格変化

不定
単数 主格 skip skip
対格 skip skip
与格 skip i skipi nu
属格 skip s skips ins
複数 主格 skip skip in
対格 skip skip in
与格 skip um skip unum
属格 skip a skipa nna

人称代名詞[編集]

アイスランド語の人称代名詞は、三人称で男性・女性・中性の3つの性を持つ。主格・対格・与格・属格の4つの格でそれぞれ異なる形をとる。

単数 複数
主格 対格 与格 属格 主格 対格 与格 属格
一人称 ég mig mér mín við/vér okkur okkur okkar
二人称 þú þig þér þín þið/þér ykkur ykkur ykkar
三人称・男性 hann hann honum hans þeir þá þeim þeirra
三人称・女性 hún hana henni hennar þær þær þeim þeirra
三人称・中性 það það því þess þau þau þeim þeirra

vérとþérは敬称として使われたが、今日では事実上すたれている。

また、3人称の複数で男性と女性が含まれるときは中性のþauが用いられる[2]

数詞[編集]

基数[編集]

1 eitt 11 ellefu
2 tvö 12 tólf 200 tvö hundruð
3 þrjú 13 þrettán 30 þrjátíu 300 þrjú hundruð
4 fjögur 14 fjórtán 40 fjörtíu 400 fjögur hundruð
5 fimm 15 fimmtán 50 fimmtíu 500 fimm hundruð
6 sex 16 sextán 60 sextíu 600 sex hundruð
7 sjö 17 sjátján 70 sjötíu 700 sjö hundruð
8 átta 18 átján 80 áttatíu 800 átta hundruð
9 níu 19 níután 90 níutíu 900 níu hundruð
10 tíu 20 tuttugu 100 hundrað 1.000 (eitt) þúsund

eitt (1), tvö (2), þrjú (3), fjögur (4)fimm (5)  níutíu (90)hundrað (100), þúsund (1.000)200 tvö hundruð
einn (1), tveir (2), þrír (3), fjórir (4)
einn (1) tveir (2) þrír (3) fjórir (4)
単数 複数
男性 女性 中性 男性 女性 中性 男性 女性 中性 男性 女性 中性
主格 einn ein eitt tveir tvær tvö þrír þrjár þrjú fjórir fjórar fjögur
対格 einn eina tvo þrjá fjóra
与格 einum einni einu tveim(ur) þrem(ur) fjórum
属格 eins einnar eins tveggja þriggja fjögurra

序数[編集]

1 fyrstur/fyrsti 11 ellefti 1000 þúsundasti
2 annar 12 tólfti 10000 tíuþúsundasti
3 þriðji 13 þrettándi 30 þrítugasti
4 fjórði 14 fjórtándi 40 fertugasti
5 fimmti 15 fimmtándi 50 fimmtugasti
6 sjötti 16 sextándi 60 sextugasti
7 sjöundi 17 sautjándi 70 sjötugasti
8 áttundi 18 átjándi 80 áttugasti
9 níundi 19 nítjándi 90 nítugasti
10 tíundi 20 tuttugasti 100 hundraðasti

動詞[編集]


(sagnorð)

 -  

 - 

- 

 - 

 - 1 2 3

 - ()

()

(strong verb, sterk beyging)(weak verb, veik beyging)2

[]


4(bjóða )

bjóð- - (i-)

bauð- - 

buð- (i-)

boð- 

bjóða 
強変化動詞 bjóða 「提供する」
能動態 中動態
直説法 接続法 命令法 直説法 接続法 命令法
現在 過去 現在 過去 現在 現在 過去 現在 過去 現在
単数 1人称 býð bauð bjóði byði býðst bauðst bjóðist byðist
2人称 býður bauðst bjóðir byðir bjóð (bjóddu)
3人称 býður bauð bjóði byði
複数 1人称 bjóðum buðum bjóðum byðum bjóðum bjóðumst buðumst bjóðumst byðumst bjóðumst
2人称 bjóð buð bjóð byð bjóð bjóðist buðust bjóðist byðust bjóðist
3人称 bjóða buðu bjóði byðu bjóðast buðust bjóðist byðust
不定形 bjóða bjóðast
現在分詞 bjóðandi
過去分詞 boðinn, boðin, boð
完了分詞 boð boðist

()

[]


 -ð/-d/-t 32(telja )

telj- - 

tald- - 

tal- ()

telja 
弱変化動詞 telja 「数える」
能動態 中動態
直説法 接続法 命令法 直説法 接続法 命令法
現在 過去 現在 過去 現在 現在 過去 現在 過去 現在
単数 1人称 tel taldi telji teldi telst taldist teljist teldist
2人称 telur taldir teljir teldir tel(du)
3人称 telur taldi telji teldi
複数 1人称 teljum töldum teljum teldum teljum teljumst töldumst teljumst teldumst teljumst
2人称 telj töld telj teld telj teljist töldust teljist teldust teljist
3人称 telja töldu telji teldu teljast töldust teljist teldust
不定形 telja teljast
現在分詞 teljandi
過去分詞 talinn, talin, tal
完了分詞 tal talist

(太字はウムラウトの影響を受けていることを表す。)

Preterite-present verbs[編集]

アイスランド語には、現在時制が強変化動詞の過去時制と似たように形成される10個の動詞が存在する。ゲルマン語学ではpreterite-present verbsと呼ばれる[3]

過去現在動詞 eiga 「持つ; する必要がある」
能動態 中動態
直説法 接続法 命令法 直説法 接続法
現在 過去 現在 過去 現在 現在 過去 現在 過去
単数 1人称 á átti eigi ætti
2人称 átt áttir megir ættir eig(ðu)
3人称 á átti eigi ætti
複数 1人称 eigum áttum eigum ættum eigum eigumst áttumst eigumst ættumst
2人称 eig átt eig ætt eig eigist áttust eigist ættust
3人称 eiga áttu eigi ættu eigast áttust eigist ættust
不定形 eiga eigast
現在分詞 eigandi
完了分詞 átt ást

コピュラ vera[編集]

コピュラ動詞 vera 「である」
直説法 接続法 命令法
現在 過去 現在 過去 現在
単数 1人称 er var
veri
væri
2人称 ert varst sért
verir
værir ver(tu)
3人称 er var
veri
væri
複数 1人称 erum vorum séum
verum
værum verum
2人称 eruð voruð séuð
verið
væruð verið
3人称 eru voru sé(u)
veri
væru
不定形 vera
現在分詞 verandi
完了分詞 verið

Ri動詞[編集]


Ri -er r  -er -ér [4]
Ri動詞 róa 「漕ぐ」
能動態
直説法 接続法 命令法
現在 過去 現在 過去 現在
単数 1人称 ræ reri
réri
i reri
réri
2人称 ræ rerir
rérir
ir rerir
rérir
(ðu)
3人称 rær reri
réri
i reri
réri
複数 1人称 um rerum
rérum
um rerum
rérum
um
2人称 rer
rér
rer
rér
3人称 a reru
réru
i reru
réru
不定形 a
現在分詞 andi
過去分詞 inn, in,
完了分詞

脚注[編集]

  1. ^ 森田貞雄「アイスランド語」小学館日本大百科全書』(アイスランド語とは - コトバンク
  2. ^ 言語学大辞典 第一巻 世界言語編(上). 三省堂. (1988) 
  3. ^ Randall, William; Jones, Howard (2015-07-01). “On the early origins of the Germanic preterite presents” (英語). Transactions of the Philological Society 113 (2): 137. doi:10.1111/1467-968X.12045. ISSN 1467-968X. 
  4. ^ Einarsson, Stefán (1949) (英語). ICELANDIC - grammar, text, glossary. London: Johns Hopkins Press. p. 104. ISBN 978-0801863578 

参考文献[編集]

  • Einarsson, Stefán(1949), ICELANDIC - grammar, texts, glossary. Johns Hopkins Press:London.
  • Jónsdóttir, Hildur(2003)Teach Youself Icelandic Complete Course Package McGraw-Hill(英語で書かれた文法書)
  • 森田貞雄(1981)『アイスランド語文法』 大学書林  

関連項目[編集]