コンテンツにスキップ

アルザス語

出典: フリー百科事典『ウィキペディア(Wikipedia)』
アルザス語
Elsässisch, Elsässerditsch
話される国 フランスの旗 フランス
地域 アルザス地域圏
民族 アルザス人
話者数 70万人~170万人
言語系統

インド・ヨーロッパ語族

表記体系 ラテン文字
言語コード
ISO 639-2 gsw
ISO 639-3
アレマン語全体の方言区画左上のやや薄い青の部分のおよそ左半分がアルザス語地域である
消滅危険度評価
Definitely endangered (Moseley 2010)

テンプレートを表示

: Elsässisch, Elsässerditsch: Elsässisch, Elsässerdeutsch: Alsacien使43%[1]

[2]

[2]

[]


[2]

使西使

使[2]

歴史[編集]


451[3]

4961西[3]

12302[3][4]

西9[5]

1648 [3]

22使[3]

[6]

[]

[]


[7][8]43使94[9]1.44%使()

1985 - 130

1999 - 548000(INSEE調)

2004 - 54.5

2011 - 100

1993調247[4]

[4]
歌われなくなれば、歌がどんなに愛しいのか誰が知ろうか。

撫でられなくなれば、肌がどんなに柔らかいのか誰が知ろうか。 理解されなくなれば、故郷がどんなに暖かいのか誰が知ろうか。

—(Finck/Weckmann /Winter 1981: 108)

要因[編集]


 Regenschirm  parapluie  Barabli 

使[10]

使[10]

沿使[4][10]

使[5]

使使[7]

対策[編集]


19992005[8][11]

20002006[8]+2[12]
+2MT Plus two2mother tongueinternational languagePersonal Adoptive Language

EU[ 1][13]

[]


119922

EUEU[14]

[]

[]


19
歯茎 後部歯茎 硬口蓋 軟口蓋 口蓋垂 声門
[m] [n] [ŋ]
破裂 [b̥] [d̥] [ɡ̊], [kʰ]
破擦 [pf] [ts] [tʃ]
摩擦 [f, v] [s] [ʃ] [ç] ([x]) [ʁ] [h]
接近 [ʋ] [l] [j]

/kʰ//h/は、単語または形態素の先頭であり、かつ後に母音が続く場合にのみ出現し、/ŋ/は単語または形態素の先頭には立たない。

母音[編集]

前舌 中舌 後舌
[i] [y] [u]
広めの狭 [ɪ] [ʏ] [ʊ]
半狭 [e] [ø] ([ə]) [o]
半広 [ɛ] [œ] [ɔ]
[æ] [a] [ɑ ~ ɒ]

短母音: /ʊ/, /o/, /ɒ/, /a/ (ストラスブールでは[æ]), /ɛ/, /ɪ/, /i/, /y/.

長母音: /ʊː/, /oː/, /ɒː/, /aː/, /ɛː/, /eː/, /iː/, /yː/

二重母音[編集]

正書法[編集]

大文字 A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z Ä À Ë É È Ì Ö Ü Ù
小文字 a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z ä à ë é è ì ö ü ù
IPA表記 /a/, /ə/ /b̥/ /k/, /ɡ̊/ /d̥/ /e/, /eː/, /ə/ /f/ /ɡ̊/ /h/ /i/ /j/ /k/ /l/ /m/ /n/, /ŋ/ /o/ /p/ /k/ /ʁ/, /ʁ̞/, /ʀ/ /s/ /t/ /u/ /v/, /f/ /ʋ/, /v/ /ks/ /ʏ/, /yː/, /ɪ/, /iː/ /z/ /ɛ/ /ɑ/, /ɑː/ /æ/ /e/ /ɛ/ /ɪ/ /ø/ /y/ /ʊ/

CQXは借用語のみで用いられる. Yは本来語でも用いられるが、もっぱら借用語で用いられる。

音韻対応[編集]

ミュルーズの看板(上:フランス語 下:アルザス語)

意味的、また音韻・通時的対応語の一覧表:

項目語
英語(< 古英語 OE
アルザス語 標準ドイツ語(Standard German)(古高ドイツ語 OHG/ahd. < ゲルマン祖語 (フランス語 < ラテン語 シュヴァーベン語 Swabian
Earth (< eorþe) 「地、土地」 ard Erde (< *erþō) terre erd
heaven (< hefon [hevon], heofon, hiofon) 「天、空」 hemmel Himmel (< *χimin-) ciel
(chambre)
hemml
water (< wætar) 「水」 wàsser Wasser (< *wat-) eau (< aqua)
(ondine)
wasser
fire (< fŷr) 「火」 fihr Feuer (< *fūir) feu feier
man (< man, mann, mon, monn, pl.men, menn(/männ/)) 「人、夫」 mànn Mann, pl.Männer (< *mann(on)-) homme
woman, pl.women [wimen] (< sing.wiman, pl./wĭmän/ < OE sing.wimmann, (<) wīfmann 'wife-man' cf.*Weibmann)
? 「女性、妻」
frài Frau (< OHG (f.)frouwa < (m.)frō) femme frau
eat (< et·an) 「食べる」 ass·a ess·en (< *et·an) manger ess·a
drink (< drinc·an) 「飲む」 trenk·a trink·en (< *driŋk·an) boire trenk·a
big (< ON)
great (< grēat) 「大きい」
groos groß (< *γrauta) grand, grande graus
little
clean (< clæ:ne) 「小さい」
klai klein (< *klaini) petit, petite kloi
night (< niht [ni], neaht cf.Scots-E. nicht) 「夜」 nàcht Nacht (< *naχt-) nuit nàcht
day (< dæġ) 「一日、日中、日」 däi Tag (< *daγar, daγaz) jour dàg


文法[編集]

動詞[編集]

全般[編集]

アルザス語における動詞は語幹+不定詞の語尾-eでできている。この語尾-eはアルザス南部においては[a]と発音されるが、コルマール以北においてはドイツ語同様シュワ―を表す[Ə]と発音される。では次に対応する語幹を持つ動詞の例を示す[15]

動詞 発音 語根 語尾 意味
stelle ʃtella stell- -e 縦に置く
mache mɔ:xa mach- -e 〇〇する
làwe làwe làw- -e 生きる

[15]

[]


[16]2[17][15][16]

1

erlest e Büech. - /aːr lɛːst a byːax/

2

Jetze lest er e Büech. - /je.tsa lɛːst.ər a byː.ax/

122

[]


:Particle[16][17]2

/stelle / ʃtela bestelle /bɛˈʃtelasteh /ʃtɛversteh /ferʃtɛ

gehawegeh


動詞 前置詞 意味
stelle - 配置する
bestelle be(分離不可) 注文・予約
anstelle an(分離可能) つける、開ける(蛇口)、置く(具体的に)、雇う(雇う)。
abstelle ab(分離可能) 置く、消す、消す(家電)、消す(電源、水)、遠ざける(物)。
instelle in(分離可能) 設置する、入れる、(中に)設置する、(電化製品を)調整する、雇う、従事する、(支払を)停止する
üsstelle üs(分離可能) 晒す、出す、置く、貼る、スイッチを切る
ufstelle ut(分離可能) 設置する、敷く、(-に)取り付ける、取り付ける、上げる、立てる(垂直に)。
vorstelle vor(分離可能) 呈する、表す、意味する

動詞小辞[編集]


3[15]








[]

[15]
前置詞 発音 意味・詳細
be-, b- [be], [b] bestelle(命令する)bsinne(記憶する)behandle(扱う)bemerke(気づく) 広く使われている。普通名詞や他の動詞から他動詞をにする、動詞を作る接頭辞である。
ver- [fər] versteh(理解する)・vergeh(通過する・消える)・verstelle(移動する)・verblinde(目を潰す) 広く使われている。状態の終わり、完全な消失、(完全な)悪化、激化、変容、状態の変化を表す。
zer- [tsər] zerbràche(粉砕) 何かの終了を意味し、分割、破壊等の言葉で使われる。
ent- [entt] entsteh(作る)・entnàhme(奪う) 削除、抽出、終了、突然の始まりなどを意味する。
er- [er] ertrinke(溺れる)erschaffe(発展する) 結果、消滅、活動の終了、死を意味する
miss- missschriwe(スペルミス)・misslàse(読み間違い)・missverstandnis(誤解) フランス語の "mé-"(中傷する、軽視する、誤用する、など)に相当する侮蔑的な意味を持つ。
emp- empfàhle(勧める)・empfinde(体験する/感じる)・empfange(受け取る、歓迎する) 非常に珍しい。ドイツ語と同様、この不可分の助詞を持つのは3つのみ。
分離可能な小辞[編集]

分離可能な小辞は以下である[15]。ここでは主に前置詞を表に書く。

前置詞 発音 意味
a-, an- [ɔ:], [ɔ:n] anmacheangehannàhmeankummeanschalteantràffeanstelle 何かの行動の開始、プロセスの開始、トリガー、オープン、近接、蓄積
ab- [ɔp] abmache・abgehabnàhmeabkumme・abschalte・abstelle 減少、遠ざかる、止まる、反転、降下
bei- [bai] beisteh 参加、出席
dur-, [dur] durschinedurlàsedurlaife 空間的な意味で言えば貫通、通過を意味し、時間的な意味で言えば超える・時間内に・通過する等。
i-, in- [i:], [i:n] inschalteinnàhme・inschlofeinstelle アクションの開始、始め、〇〇の状態に入る
mit- [met] mitnàhme・mitbringe・mitwirke 参加
no-, nach- [no:], [nax] nokummenolàsenomache ついて行く、制御・検証、模倣
uf-, of- [uf] uflüegeufgehufschliesseufsügeufhàngeufwacheufkummeufàsse 下から上への移動、開始、 設立、接触、アクションの開始、急激な効果、完了
um- [um] umstelle・umgeh・umzoge・umdràje・umkehre 循環、変化(場所、国家)
üs- [ys] ufmacheufschalte・ufstelle・ufschliesse・ufgeh 失踪、閉じる、完了、出る
vor- [fo:r] vorstelle・vorbringe・vordringe・vorgeh・vorha・vorkummevormache (時間が)進む、(位置が)進む、もしくは準備の意味
wàg-, weg- [vak], [vɛk] wegmache・wegstelle・wegnàhme 突然の移動・動き、場所の変化、距離、失踪
züe- [tsy:a] züeschliesse・züenàhme・züemachezüenàje・züewinkezüelüegezüedecke 追加、閉鎖、正確な方向への移動

使

Stell der vor! sich vorstelle

Sesteht immer uf, wu ehr Vater ins Büro kummt :ufsteh, se lever

Jetze kummt mr ebbis in inkumme, avoir une idée

Trotz mim Diet nehm-i an! annàhme, prendre du poids

Der Direktor nehmt di Suhn an annàhme, embaucher

S'fangt an anfange, commencer, débuter

Erschaltet der Fàrnlüegappàrat ab abschalte, éteindre un appareil

Dà Mann kehrt Ràchts ab abkehre, tourner, changer de direction
[]

uf, ab, unter, an, ab, vorhinhàr / hër

abhinnabawe

使Er geht awe  er geht nabEr gheit awe

hàrhàrabhërabawe

Der Vogel fliegt hërab  Der Vogel fliegt awe fliege awefliege  hërabfliege 

hinhàr/hër"er isch uf Milhüse ufegange""er isch uf Milhüse ufe" "gange/geh "[18]
複合後

(バ=ラン県)

複合後

(オー=ラン県)

複合元 発音 小辞の意味
ane- nan- hin + an [ɔ:na] anegeh・anefahre・anelüege・aneschwimme 以前に、方向に、ある点(元の位置)からその先のある点まで移動する
ane- hëran- her + an [ɔ:na] anekumme 〇〇に近づく
awe- nab- hin + ab [ɔ:va] awegeh・awefahre・awelüegeaweschwimme 動く・移動する概念、下へ移動する(離れる)
awe- hërab- her + ab [ɔ:va] awekumme 移動・転任・往きのガイねん/近づく
dure- dure- hin + dur [du:ra] duregeh・durekumme・dureschwimme 空間または時間における移動の概念
ewàg- ewaj-, awäj- hin + weg [ava:k], [ava:j], [avɛ:j] ewàggeh・ewàgbringeewàgwerfe 離脱・撤回、スタート・始まりの概念
fere- ? ? feregeh・ferelaife 前へ、ある方向へ、遠くへ
heime- heime- heim + hin [haima] heimegeh・heimekummeheimefliege・heimefahre・heimeschwimme他多数 元の場所に戻る(家、出身地等)、ある方向に (例:家へ)元の位置から
ine- nin- hin + in [i:na] inegeh・inefahre・inelüege・ineschwimme 移動の概念、内側の方向から離れる
ine- hërin-, ine- her + in [i:na] inekumme 移動の概念、内側の方向に近づく
ufe- nuf- hin + uf [ufa] ufegeh・ufefahre・ufelüege・ufeschwimme 移動の概念、上から離れる
ufe- hëruf- her + uf [ufa] ufekumme 移動の概念、上へ近づく
ume- num- hin + um [uma] umelaife・umeschwimme 円状に移動する、ランダムな方向に向かって(近づく)
ume- hërum, erum her + um [uma]
untre- nunter- hin + unter [untra] untregeh 移動の概念、下へ移動する(離れる)
untre- runter-, untre- her + unter [untra] untrekumme 移動の概念、下へ移動する(近づく)
üsse- nüs- hin + üs [ysa] üssegeh・üssefahre・üsselüege・üsseschwimme 移動の概念、外側へ移動する(離れる)
üsse- hërüs-, erüs- her + üs [ysa] üssekumme 移動の概念、外側へ移動する(近づく)

使

Morne geh'mr uf Strossburg awe awegeh

Gang üsse ! "Sors!" (üssegeh)

Dà fremdartige Mann laift uf der Stross ume umelaife=

D'Rakete stigt ewer der Arde ufe  ufestige=

Mer bringe alle dine Sache vum erste Stock awe1 awebringe=
[]

/
小辞 発音 分離不可能な場合の意味 分離可能な場合の意味
dur- [du:r] 探し回る、掘り起こす、横切るといった動き 通過・貫通する概念(空間的、時間的)
um- [um] 迂回、回避、貪食 空間感覚(周囲、方向転換など)
ewer- [ev'r] 攻撃する、伝える、空を飛ぶといった動き 空間感覚:上
unter- [unt'r] 署名、服従、抑える、中断する、検討するといった動き 指向性および空間:下
weder- [wed'r] 実現、完了、罰則の執行 更新、繰り返し(またもう一度点灯する)

助動詞[編集]

tüen/düen[編集]


tüen/düentun[19]

tun1700tun~~使[19]

tun

singen tut sie gern

tüet使[19]

tüen/düen[19]

tüen/düen

使使[p][t] [k]調 Tag調Dàj[19][20]Dàj調t-11d-7[19]

tüen/düentutdud1Wesche dudtuts 2:Ghèèrt han i s schò,aber glaube duendt.tue i s nit[19]

[19]

(一)調

(二)

(三)

(四)

(五)

(六)

調[19]

25äitüen/düen2tüen/düen[19]

言語事情[編集]

  • フィリップス(宇京頼三訳)『アルザスの言語戦争』
白水社 2010年5月 ISBN 978-4-560-08077-1

脚注[編集]

注釈[編集]

  1. ^ 多言語主義政策内にはフランス共和国憲法を改正し「フランスの言語はフランス語である」と追加した。

出典[編集]



(一)^ Le dialecte en chiffres | www.OLCAlsace.org. www.olcalsace.org. 202354

(二)^ abcd  (2012).  : . . . 

(三)^ abcde.  . 202354

(四)^ abcd  (2015). tüen/düen (dt. tun). . 

(五)^ ab  (2003). . . 

(六)^   (1995). . . 

(七)^ ab .  :  .  . 202353

(八)^ abc  (2004).  : . . 

(九)^ Elsässisch: Ein deutscher Dialekt in Frankreich (). Superprof - Blog für Lehrer, Schüler & Eltern. 202354

(十)^ abc  (2012).  : . . . 

(11)^  .  CECR.   . 202354

(12)^  調336

(13)^   (2002).  : . . 

(14)^ 200468ISBN 4-88303-110-1OCLC 675127714https://www.worldcat.org/oclc/675127714 

(15)^ abcdefBrunner, Jean-JacquesL'Alsacien sans peineJean-Louis GousséAssimilParis2001ISBN 2-7005-0222-1OCLC 491049340https://www.worldcat.org/oclc/491049340 

(16)^ abcAlsacien/Grammaire/Annexe/Synthèse complète  Wikiversité (). fr.wikiversity.org. 202355

(17)^ abKeck, Bénédicte (2010). L' alsacien pour les nuls. Léon Daul. Paris: First Ed. p. 208. ISBN 978-2-7540-1848-7. OCLC 705714323. https://www.worldcat.org/oclc/705714323 

(18)^ Brunner, Jean-Jacques; Goussé, Jean-Louis (2001). L'alsacien sans peine. Assimil. Chennevieres-sur-Marne: Assimil. ISBN 978-2-7005-0222-0 

(19)^ abcdefghij. tüen/düen (dt. tun). 202354

(20)^ . () 使. . 202354

参考文献[編集]

関連項目[編集]

外部リンク[編集]